مقدمه
در 7 ژانویه 2020 گونه ای جدید از کرونا ویروس شناسایی و عامل این بیماری ها شناخته شد و به نام کوید 2019 توسط سازمان جهانی بهداشت نامگذاری شد.
بعد از گذشت یکماه از گسترش این ویروس در چین، 25 کشور در سرتاسر دنیا شیوع آن را تایید کرده اند و سازمان بهداشت جهانی از اول فوریه 2020 وضعیت اورژانسی سلامت عمومی را در سطح بین المللی اعلام کرده است.
این ویروس یک ویروس جدید است و کل افراد جامعه در معرض خطر آن قرار دارند. با این حال برخی افراد با شرایط نورولوژیک که داروهای خاصی را مصرف می کنند ممکن است بیشتر در معرض خطر این بیماری قرار گیرند. در چنین شرایطی توصیه به عدم حضور در اجتماع و قرنطینه برای این بیماران وجود دارد.
داروهای کورتیکواستروئید از سال 1950 جهت درمان ریلاپس در بیماران ام اس مورد استفاده قرار می گیرند). کورتیکواستروئید ها داروهای ضد التهاب و سرکوب گر سیستم ایمنی هستند.
با توجه به گسترش کرونا ویروس از اسفند 98 در تهران، هدف ما از مطالعه حاضر تعیین ریسک ابتلا به کرونا ویروس در بیماران ام اس مراجعه کننده به بیمارستان سینا که در بازه ی زمانی آذر 98 تا خرداد 99 (سه ماه قبل و بعد گسترش کرونا ویروس در تهران) تزریق کورتون داشته اند، می باشد چرا که نتیجه مطالعات متعدد نشان می دهند که بیماران ام اس نسبت به افراد عادی بیشتر در معرض خطر عفونت ها قرار دارند.
از آنجا که مولتیپل اسکلروزیس (ام اس) یک بیماری خود ایمنی است که سیستم عصبی مرکزی را تحت تاثیر قرار می دهد لذا برخی از بیماران ام اس جهت کنترل بیماری از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی نظیر کورتون استفاده می کنند.
با توجه به شیوع گسترده کرونا ویروس در اسفندماه 98 در تهران، ممکن است بیماران ام اس به دلیل دریافت داروی کورتون و تضعیف شدن سیستم ایمنی و مراجعه به مراکز درمانی جهت دریافت دوز کورتون در معرض خطر ابتلا به این ویروس قرار گیرند.
اهداف کلی طرح :
تعیین ریسک ابتلا به کرونا ویروس در بیماران ام اس مراجعه کننده به بیمارستان سینا که در بازه ی زمانی سه ماه قبل و بعد از گسترش کرونا ویروس ، تزریق کورتون داشته اند
روش اجرا
جهت تعیین ریسک ابتلا به کرونا ویروس در بیماران ام اس مراجعه کننده به بیمارستان سینا جهت دریافت کورتون سه ماه قبل و بعد از گسترش کرونا ویروس در تهران در بازه ی زمانی آذر 98 تا خرداد 99 از روش مطالعه ی مقطعی گذشته نگر استفاده شد.
بدین منظور پرونده ی کلیه ی بیماران ام اس مراجعه کننده به بخش های نورولوژی مردان و زنان، مرکز تحقیقات ام اس و کلینیک ام اس بیمارستان سینا بررسی شد.
کلیه افراد مبتلا به ام اس تهران توسط متخصصین مغز و اعصاب و با استفاده از نتایج بررسی های تشخیصی شامل گرفتن شرح حال دقیق ، معاینه کامل بالینی، نمونه گیری خون، تصویربرداری MRI (Magnetic resonance imaging) و سایر روش های کمکی به تشخیص قطعی رسیده اند.
اطلاعات استخراج شده از پرونده های بیماران شامل جنس، تاریخ تولد، سن و سن ابتلا به بیماری ام اس، نوع بیماری ام اس، نوع داروی مصرفی، شغل، تعداد روزهای پالس کورتون، دور کورتون دریافتی، دریافت و یا عدم دریافت پردنیزولون بعد از کورتون تراپی، دوز و تعداد روزهای تجویز شده ی پردنیزولون می باشد.
جهت بررسی ابتلا یا عدم ابتلای بیماران به ویروس کرونا از طریق پیگیری مراجعات آن ها به کلینیک و ویزیت پزشک، پیگیری تلفنی و بررسی سوابق پرونده ی بیماران استفاده شد.
جمع آوری و ثبت کلیه اطلاعات در نرم افزار به صورت بی نام و غیر قابل شناسایی انجام شد.
نتايج طرح و يافته هاي آن
تعداد کل 133 مورد MS در این مطالعه شرکت کردند ، 126 نفر (94.7٪) زن و 7 نفر (5.3٪) مرد بودند. ميانگين سن بيماران به ترتيب .3333 سال با حداقل و حداكثر سن 13 سال و 64 سال بود.
میانگین سن شروع بیماری 30 سال تخمین زده شد. شایع ترین وضعیت شغل در بین بیماران، خانه دار با تعداد 87 نفر (4/65 درصد) بود.
بيشتر موارد تشخيص داده شده با نوع ام اس عود کننده-بهبودیابنده نفر118 (88.7%) ، در حالي كه 15 مورد (11.3٪) از بيماران، مبتلا به نوع ام اس پیشرونده اوليه و ثانويه بودند.
پالس درمانی بر روی 104 بیمار (2/78٪) از 7 تا 5 روز و در 89 مورد از بیماران (9/66٪) تجویز پردنیزولون انجام شد و بیماران به طور میانگین از پردنیزولون بعد از پالس درمانی برای میانگین 11 روز استفاده کردند.
از بین همه افراد ، فقط 8 مورد (6٪) آلوده به عفونت Covid-19 شدند.
بیشتر افراد آلوده به Covid-19 ، 7 (87.5٪) مونث بودند ، در حالی که 5 مورد (5/62٪) در بین افراد زیر 40 سال و 6 نفر (75٪) مواردی از جمله كسانی بودند كه به عنوان بیماران با نوع ام اس عود کننده-بهبودیابنده شناخته شدند.
داشتن جنسیت مرد و ابتلا به نوع ام اس اولیه (بهبود یابنه-عود کننده) P = 0.22) ) تاثیری بر خطر عفونت Covid-19 نداشت.
بيشتر بيماران آلوده به کرونا، 5 (4/71٪) نفر در بيمارستان تحت درمان کورتون تراپی 5-7 روزه و 4 مورد (1/57٪) سابقه مصرف پردنيزولون را داشتند.
از نظر آماری اختلاف معنی داری بین گروه های مطالعه ، در مورد پالس درمانی با زمان کوتاه تردر میان شرکت کنندگان (3-4 روز) و میزان استفاده از پردنیزولون ارتباط معنی داری وجود نداشت.
ما ارتباط گروههای مختلف دارویی با عفونت Covid-19 را بررسی کردیم ، اما ارتباط معنی داری پیدا نکردیم (05 / 0(P˃
در بین بیماران شرکت کننده در این مطالعه، هیچ مرگ و میر به دلیل عفونت Covid-19 رخ نداده است.
بحث و بررسي يافته ها:
نتایج این مطالعه نشان داد که در میان بیمارانی که تحت درمان با کورتون بوده اند، تنها درصد کمی (6%) ابتلا به کرونا ویروس داشتند که خوشبختانه، ریسک ابتلا در میان این بیماران، از ریسک جمعیت عمومی بیشتر نبود.
در میان جمعیت عمومی تهران که به کوید 19 مبتلا شدند، -1/56 درصد افراد مبتلا را مردان و 9/43 درصد را زنان تشکیل می دهند در حالی که در میان بیماران ام اس، 87.5% مبتلایان را زنان تشکیل داده اند که البته با شیوع ام اس که در بین زنان بیشتر است همخوانی دارد (نسبت زن به مرد در میان بیماران ام اس در تهران 3:1 است).
در مطالعه ما و بر اساس نتایج به دست آمده، استفاده از کورتون تراپی و داروی پردینازولون، تاثیری بر افزایش خطر ابتلا به کرونا ویروس را نداشت. از طرفی دیگر اعلام می شود که اپیدمی کرونا یک مشکل بهداشتی است تا یک مشکل درمانی؛ که با رعایت مسائل بهداشتی به مقدار زیادی از این بیماری پیشگیری می شود.
بر اساس توصیه های کمیته اپیدمیولوژی کووید 19 ایران، دستورالعمل فاصله‌گذاری فیزیکی در بحران کووید 19 را به منظور پیشگیری از ابتلا (برای بیماران ام اس نیز مانند جمعیت عمومی) باید لحاظ کرد که شامل کاهش تماس‌ها و قطع زنجیره انتقال، که یکی از مهم‌ترین راهبردهای پیشگیری و کنترل همه‌گیری بیماری‌های واگیر، ازجمله کووید 19 است.
نویسنده: دکتر شراره اسکندریه
متخصص اپیدمیولوژی و استادیار دانشگاه علوم پزشکی تهران